Jęczmień jary może być użytkowany w dwóch kierunkach: paszowym oraz browarnym. Jak tylko wystąpią niedobory makro i mikroelementów oraz zła uprawa gleby – zbyt zwięzła lub przewietrzona, negatywnie się to na nim odbije.
Nawożenie jęczmienia jarego
Pamiętaj: „Jęczmień jary jest rośliną wskaźnikową” i najlepsze efekty produkcyjne uzyskuje się na glebach zadbanych, żyznych, o gruzełkowatej strukturze, która umożliwia lepsze magazynowanie wody, wymianę powietrza glebowego i możliwości ogrzewania gleby.
Jęczmień jary – wymagania glebowe i przedplon
Jęczmień jary ma dość duże wymagania glebowe ze względu na słabo rozwinięty system korzeniowy i krótki okres wegetacyjny. Najpewniejsze i wysokie plony uzyskuje się na glebach gliniastych, pylastych i lessowych. Najlepszymi przedplonami są: okopowe, motylkowe, oleiste, kukurydza, a także owies i pszenica.
Do najczęściej popełnianych błędów agrotechnicznych, które powodują spadek plonowania roślin i mają wpływ na parametry jakościowe ziarna, należą:
- siew jęczmienia na glebach zakwaszonych,
- źle zbilansowane nawożenie azotem.
Odmiany jęczmienia jarego
W krajowym rejestrze znajdują się obecnie 52 odmiany jęczmienia jarego, w tym 29 typu browarnego i 23 typu pastewnego. Ponad połowę stanowią odmiany zagraniczne, których udział wynosi 56%. Należy pamiętać, żeby korzystać z wyników lokalnych PDO, bo to, że dana odmiana jęczmienia na drugim końcu Polski plonowała na 106% wzorca nie znaczy, że w naszych warunkach glebowych i klimatycznych będzie tak samo plonowała.
Nawożenie jęczmienia jarego
Nawożenie fosforem
Fosfor jest niezbędny roślinom zarówno na początku wegetacji, gdy wpływa korzystnie na rozwój systemu korzeniowego, jak również później, gdy decyduje o wykształcaniu ziarna i dojrzewaniu. Potas natomiast zwiększa odporność roślin na wyleganie, choroby i szkodniki oraz na suszę. W zależności od stanowiska i spodziewanego plonu orientacyjne dawki w nawozach fosforowych wynoszą 30-70 kg P2O5/ha i 40-90 kg K2O/ha.
Nawożenie azotem
Z plonem 4 t ziarna z ha z odpowiednią ilością słomy, jęczmień lub pszenżyto pobiera około 110 kg azotu. Ze względu na skłonność jęczmienia do wylegania azotu nie należy stosować zbyt późno lub należy stosować regulator wzrostu.
Uprawa jęczmienia jarego na cele browarne
W uprawie jęczmienia browarnego należy stosować nawożenie azotem od 7 do 14 dni przed siewem ziarna. Pobiera on około 19 kg azotu na każdą 1 t przewidywanego plonu ziarna, ale uwzględniając zapasy glebowe azotu, zaleca się dawkę 50-70 kg N/ha. Gdy dojrzewający jęczmień browarny wylegnie, uzyskuje się drobne ziarno o nadmiernej zawartości białka.
Uprawa jęczmienia jarego na paszę
Można stosować nieco większe dawki nawożenia azotem, a nawet nawozić dolistnie mocznikiem.
Siew jęczmienia jarego
Termin siewu jęczmienia jarego
Jęczmień jest gatunkiem o dużych możliwościach krzewienia i tworzenia dodatkowych pędów także w przypadku przemarznięcia wczesną wiosną. Dlatego w środkowo-zachodniej części kraju można go siać w połowie marca, w centralnej Polsce oraz Małopolsce w trzeciej dekadzie marca na Pomorzu Środkowym, Warmii, północnym Mazowszu i Podlasiu – na przełomie marca i kwietnia, natomiast na Mazurach i Suwalszczyźnie w pierwszej dekadzie kwietnia. Opóźnienie zmniejsza rozkrzewienie produktywne i liczbę kłosów w łanie. Ujemne skutki opóźnień widoczne są na glebach słabszych niż na lepszych.
Jęczmień jary należy wysiewać w rozstawie rzędów 13 – 15 cm, na głębokości 3 cm. Ilość wysiewu w zależności od zasobności gleby i terminu mieści się w przedziale od 110 do 180 kg/ha.
Termin siewu w ostatnich latach uległ przyspieszeniu, nie należy jednak przesadzać. Siew jęczmienia jarego w lutym jest naruszeniem zasad. Należy patrzeć na rośliny wskazujące okresy fenologiczne i temperaturę gleby na głębokości 5 i 10 cm. Jednocześnie przy późnych przesiewach wymarzniętych ozimin pamiętać o zasadzie „Na Świętego Wojciecha chowaj zboże do miecha”.
Dodatkowo przy przesiewach pamiętajmy o następstwach zastosowanych jesienią herbicydów w oziminach oraz przedplonie np. burakach czy kukurydzy. Czasami szukamy przyczyny słabego wzrostu czy braku krzewienia się jęczmienia jarego, a przyczyną jest zastosowanie herbicydów doglebowych w uprawie przedplonu i susza, która nie pozwoliła na rozkład tego herbicydu.
Zaprawianie jęczmienia jarego
Nie tylko jęczmień, lecz wszystkie zboża jare mają krótki okres wegetacji. Oznacza to w praktyce, że wcale nie są mniej narażone na atak ze strony patogenów niż oziminy. Niezaprawione ziarno jest szczególnie wrażliwe na porażenie głownią pylącą czy śniecią cuchnącą, które mogą prowadzić nawet do 20% strat przewidywanego plonu.
Zaprawianie materiału siewnego to dobry, bezpieczny i tani sposób na zabezpieczenie roślin przed chorobami. Do zaprawiania łącznie z zaprawą wskazane jest dodać nawozu donasiennego. Jest to tym bardziej wskazane w warunkach permanentnej suszy glebowej. Nawóz donasienny powinien zawierać w swoim składzie mikroelementy oraz aminokwasy i witaminy, które działają stymulująco na energię kiełkowania nasion, a także na intensywność wzrostu i rozwoju systemu korzeniowego roślin w początkowej fazie ich rozwoju.
Nawożenie dolistne jęczmienia jarego
Zaczynamy dawką startową po ruszeniu wiosennej wegetacji. Celem nawożenia dolistnego w tej fazie jest: Rozwój (głębokiego) systemu korzeniowego. Podniesienie odporności rośliny na niskie temperatury. Utrzymanie prawidłowej barwy liści. Poprawa kondycji zbóż po zimie.
II DAWKA ENERGETYCZNA – Celem nawożenia dolistnego w tej fazie jest: Poprawa odporności na stres związany z suszą. Wpływ na prawidłowy rozwój liścia flagowego. Utrzymanie prawidłowej barwy liści.
III Dawka – Jakościowa – Wspiera proces nalewania ziarna. Podnosi parametry jakościowe – wartość biologiczną ziarna. Utrzymanie prawidłowej barwy liścia flagowego.
Ochrona jęczmienia jarego
Zapobieganie wyleganiu
Zapobieganie, a co najmniej ograniczenie wylegania jest możliwe dzięki stosowaniu retardantów. Mechanizm działania tych środków polega na hamowaniu elongacyjnego wzrostu źdźbeł przy jednoczesnym przyroście ścian źdźbeł na grubość. Wpływ na te dwa elementy pozwala zapobiec niekorzystnemu zjawisku wylegania.
Odchwaszczanie jęczmienia jarego
Wśród zbóż jarych gatunkiem charakteryzującym się najmniejszą siłą konkurencyjną w stosunku do chwastów jest jęczmień jary. Okres stosowania herbicydów zamyka się między fazą 2 liści (BBCH 12) a fazą liścia flagowego (BBCH 37). Asortyment herbicydów do zwalczania chwastów dwuliściennych i jednoliściennych jest bardzo szeroki.
Ochrona jęczmienia jarego przed chorobami
Wykorzystanie wszystkich dostępnych metod ochrony jęczmienia to najwłaściwszy i najlepszy sposób na ograniczenie rozwoju grzybów chorobotwórczych. W celu ograniczenia kosztów wykonujemy połączone zabiegi fungicydowe i insektycydowe. Doskonałym rozwiązaniem jest łączenie tych zabiegów z nawożeniem dolistnym nawozami wieloskładnikowymi zawierającymi stabilizator pH. Tutaj bardzo dobrze sprawdzają się dedykowane nawozy dolistne obniżające pH roztworu do około 4,3. Po połączeniu z fungicydami i insektycydami roztwór roboczy ma pH około 5,5, czyli jest najbardziej przyswajalny przez rośliny.
Zbiór jęczmienia jarego
W zasadzie zbiór na paszę i na cele browarne nie różni się, ale przy jęczmieniu browarnym należy przestrzegać zasady „chronienia zarodka w ziarniaku”. Po zbiorze – w magazynie należy bardzo ostrożnie używać dmuchaw do transportu ziarna jęczmienia browarnego, bo często wybiciu ulegają zarodki w ziarnie i jęczmień nie nadaje się na słód.
