Uprawa i nawożenie pszenżyta – co warto wiedzieć?

Pszenżyto ozime – ograniczenia w uprawie

Jednym z czynników ograniczających uprawę pszenżyta jest woda – pszenżyto jest stosunkowo wymagające pod tym względem. Intensywne opady począwszy od krzewienia do kłoszenia – jest to okres, w którym pszenżyto jest szczególnie wrażliwe na niedostatek wody – mogłyby zmienić sytuację pszenżyta. Kolejnym elementem, który w znaczący sposób ogranicza plony, są błędy w uprawie. Jest to element, który w największym stopniu determinuje osiągane plony i w przeciwieństwie do wody – możemy go w pełni kontrolować.

Jak zabrać się z uprawę pszenżyta ozimego?

Uprawą pszenżyta należy zacząć od wyboru stanowiska. Oczywiście najlepszym stanowiskiem byłyby gleby klas I-III. W praktyce jednak te gleby często są wykorzystywane dla upraw bardziej wymagających. Uprawa pszenżyta na glebach klas IV- V jest oczywiście możliwa, a często wręcz wskazana. Jednak w tym wypadku należy zwrócić szczególną uwagę na dobór odmiany gleby, która powinna być dopasowana do stanowiska. Przy gorszym stanowisku należy również więcej uwagi poświęć na uregulowanie odczynu, który powinien wynosić minimum 5,5, oraz zawartość składników pokarmowych w glebie.

Odpowiednio przygotowany materiał kwalifikowany daje nam pewność, że ziarno nie jest zanieczyszczone, posiada odpowiednią zdolność i energię kiełkowania. Ponadto materiał kwalifikowany jest zaprawiony przeciw chorobom grzybowym, które stanowią poważny problem w początkowych fazach rozwojowych. Wiele z nich dodatkowo zaprawianych jest nawozami donasiennymi, które zapewniają optymalne dla panujących warunków wschody.

Kiedy siać pszenżyto ozime?

Pszenżyto jest dość wrażliwe na termin siewu. W Polsce północnej siew rozpocząć powinniśmy między 10 a 20 września, w Polsce południowej rozpoczynamy 20 września, a zakończyć powinniśmy przed końcem miesiąca. Rośliny zbyt późno posiane nie zdołają się rozkrzewić na jesieni i mogą mieć problem z przezimowaniem. Siew wykonuje się na głębokości od 2 do 4 cm. Jednym z kluczowych elementów uzyskania satysfakcjonującego nas plonu jest obsada roślin na m².

Obsada roślin na m² – co warto wiedzieć?

Przyjmuje się, że średnio powinno to być między 300-600 roślin na m². Norma wysiewu zależeć będzie przede wszystkich od odmiany. Te przeznaczone na stanowiska słabsze z reguły mają większą normę wysiewu. Samo stanowisko również będzie miało wpływ na normę wysiewu. Dla przykładu: norma wysiewu dla średnio wymagającej odmiany na glebach klasy I-II będzie się wahała w granicach 300 roślin. Ta sama odmiana wysiewana na glebach klasy V powinna być wysiewana w ilości blisko dwukrotnie większej tj. 600 roślin. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zbyt dużo roślin na m², obok wzajemnej konkurencji będzie prowadziła do zwiększonej podatności na wyleganie oraz większe nasilenie chorób. Znając zalecaną obsadę w łatwy sposób możemy ustalić normę wysiewu korzystając ze wzoru:

Nawożenie pszenżyta ozimego – podstawowe informacje

Jesienią głównym celem nawożenia jest przede wszystkim dostarczenie odpowiedniej ilości fosforu i potasu. Najczęściej wykonuje się to za pomocą nawozów wieloskładnikowych. Wymieszanie nawozów z glebą gwarantuje ich najefektywniejsze działanie. Dlatego z reguły robi się to w jednej dawce przed siewem, a następnie następuje proces orania. Na glebach o lepszej kondycji i zasobności dopuszczalne jest podzielenie dawki na dwie. Drugą stosujemy głównie przed ruszeniem wegetacji wiosennej. Jednak na słabszych stanowiskach zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest stosowanie dawki jednorazowej. Często występujące wiosną niedobory wody, w dużej mierze będą ograniczały pobieranie składników z drugiej dawki nawozów.

Potrzeby pokarmowe pszenżyta

Określenie poziomu nawożenia, dobór odpowiednich nawozów i ich ilości pod uprawę pszenżyta, należy rozpocząć od ustalenia potrzeb pokarmowych. Należy również określić wymagania glebowe. I tak plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy pszenżyto przeciętnie pobiera: 24 kg azotu (N), 11 kg fosforu (P₂O₅), 21 kg potasu (K₂O), 5 kg wapnia (CaO), 4 kg magnezu (MgO), 3,5 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO₃ – 9 kg oraz 5 g boru (B), 8 g miedzi (Cu), 100 g manganu (Mn), 0,7 g molibdenu (Mo) i 70 g cynku (Zn). Znając te wartości i oczekiwany plon w łatwy sposób możemy określić potrzeby nawozowe.

Oczywiście każde planowanie powinno uwzględniać zasobność gleby w poszczególne składniki na podstawie badań glebowych – to determinuje plon ziarna. Określenie poziomu nawożenia powinno również mieć na uwadze rośliny poprzedzające i pozostawione przez nie resztki pożniwne. W sytuacji, kiedy uprawa pszenżyta odbywa się po innym zbożu i pozostawiamy resztki pożniwne, zastosowane nawozy wieloskładnikowe powinny charakteryzować się węższym stosunkiem fosforu do potasu z uwagi na stosunkowo dużą zawartość potasu. W wypadku, kiedy zbieramy słomę stosunek fosforu do potasu powinien być szerszy i wynosić minimum 1:1,5.

Niebezpieczeństwo – niedostatek fosforu

Należy pamiętać, że fosfor w roślinie ma wpływ na przebieg fotosyntezy oraz innych procesów energetycznych. Jest odpowiedzialny za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego oraz organów generatywnych oraz wspomaga odporność rośliny na stresy. Jego niedobór jest widoczny w pierwszej kolejności na starszych częściach rośliny, które stopniowe zmieniają kolor na fioletowy, a w dłuższej perspektywie zamierają. Rośliny cierpiące na niedostatek fosforu są niewyrośnięte z bardzo słabo rozwiniętym systemem korzeniowym.

Nawożenie pszenżyta potasem

Odpowiednie nawożenie potasem pozwoli zadbać o właściwą gospodarkę wodną w roślinie. Rośliny są odporniejsze na suszę i przymrozki. Potas wpływa również na zdrowotność rośliny. Dobre odżywianie potasem to m.in. mniejsze występowanie rdzy. Niedobory potasu prowadzą do ograniczenia transformacji azotu mineralnego. Rośliny stają się cienkie, a międzywęźla skrócone. Niedobory potasu stosunkowo łatwo rozpoznać. W początkowej fazie brzegi liści brunatnieją przechodząc później w charakterystyczne nekrozy brzegowe liści.

Nawożenie pszenżyta azotem

W wielu wypadkach nawożenie azotem należy rozpocząć już jesienią. Szczególnie w uprawach pszenżyta ozimego w których rośliną poprzedzającą były zboża. Dostarczenie stosunkowo niewielkiej ilości azotu w celu pobudzenia krzewienia, które w wypadu pszenżyta rozpoczyna się jesienią. Stosujemy wtedy dawkę azotu w wysokości ok. 20-25 kg N/ha w fazie 4 liści. Zwracaj szczególną uwagę, żeby nie przekroczyć tej dawki. Nadmierne nawożenie azotem prowadzić będzie do wybujałości roślin i problemów z przezimowaniem.

Właściwe nawożenie azotem rozpoczynamy wiosną, ściślej mówiąc wczesną wiosną z chwilą ruszenia wegetacji. Podobnie jak z wodą pszenżyto większość azotu potrzebuje od fazy krzewienia do kłoszenia. W tym okresie pobiera blisko 70 % potrzebnego azotu. Pamiętając o wcześniej podanym zapotrzebowaniu, które wynosi ok. 24 kg azotu na każdą tonę plonu określić możemy poziom nawożenia. I tak dla spodziewanego plonu na poziomie 6 t będzie to ok. 140 kg azotu. Często zaleca się, żeby dawki azotu dzielić na 2. Pierwszą podać z chwilą ruszenia wegetacji wiosennej wynoszącą do 60 kg azotu. Drugą w fazie strzelania w źdźbło, kiedy wyczuwalne jest pierwsze kolanko w ilości do 60 kg. Taki podział dawek jest jak najbardziej prawidłowy, o ile spodziewany plon nie przekracza 4t, a suma potrzebnego azotu nie przekracza 100 kg. W wypadku, kiedy oczekujemy wyższych plonów nawożenie powinniśmy uzupełnić o trzecia dawkę w okresie kłoszenia w ilości nie przekraczającej 50 kg N/ha. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zbyt duże dawki azotu będą prowadziły do wylegania.

Jaki nawóz do pszenżyta wybrać?

Na rynku dostępna jest cała gama nawozów azotowych. My powinniśmy skupić się na tym, żeby w pierwszych dawkach z uwagi na niskie temperatury i stosunkowo powolny wzrost roślin zastosować nawóz z azotem wolno działającym, który dłużej będzie dostępny dla rośliny (formy Amonowe i Amidowe). Wraz z przyśpieszeniem tempa wzrostu stosujemy nawozy zawierające azot szybciej działający. Taki podejście sprawi, że nawożenie azotem będzie bardziej efektywne.

Niedobory azotu sprowadzają się do jasnozielonego zabarwienia starszych liści, przy silnym niedoborze powadzą do chlorozy całopowierzchniowej. W zależności od fazy w jakim wystąpi niedobór może powodować słabe krzewienie, redukcję kłosów, zmniejszenie liczby ziaren w kłosie, czy małą masę ziarniaków.

Nawożenie dolistne pszenżyta z DR GREEN

W nawożeniu pszenżyta ozimego niezwykle ważnym elementem obok nawożenia doglebowego jest dokarmianie dolistne. Zwrócić należy uwagę, że nawożenie to powinno zawierać cały zestaw mikroelementów, a nie jak powszechnie się uważa tylko miedź. Co prawda sama miedź zimniejsza podatność na wyleganie, przyśpiesza regenerację tkanek – jest niezwykle istotna, ale roślin potrzebuje również innych substancji. Na przykład mangan zwiększa w pszenżycie mrozoodporność, zwiększa odporność na choroby, jego niedobory mogą prowadzić do licznych chloroz i nekroz, mogą również być przyczyną szarej plamistości zbóż. Dlatego zadbać należy o dostarczenie wszystkich niezbędnych mikroelementów. Są to m.in. miedz, bor, żelazo, mangan, molibden i cynk. Dokarmianie takie należy rozpocząć jesienią i uzupełnić o przynajmniej 2 zabiegi na wiosnę. Pierwszy powinien nastąpić w końcu fazy krzewienia, drugi natomiast w końcu fazy strzelania w źdźbło. Dopuszczalny jest 3 zabieg tzw. „jakościowy” w początkowym okresie kłoszenia. Ochrona w przypadku uprawy pszenżyta przed patogenami jest taka sama jak u gatunków rodzicielskich, czyli pszenicy ozimej i żyta ozimego. Nawozy w których znajdziesz wszystkie niezbędne składniki pokarmowe jest DR GREEN ZBOŻE.