Agrotechnika uprawy kukurydzy na ziarno
Podstawowym zabiegiem w uprawie kukurydzy na ziarno jest głęboka orka zimowa. Orka wiosenna jest niewskazana, a jeżeli już jest konieczna, musimy ją wykonać jak najwcześniej z wałami ugniatającymi. Zabiegi wiosenne należy zacząć od włókowania i bronowania. Mają one na celu wyrównanie pola, ograniczenie utraty wody i zniszczenie chwastów. Bezpośrednio przed siewem należy glebę spulchnić agregatem przedsiewnym do głębokości siewu.
Uprawa kukurydzy krok po kroku
Nawożenie mineralne kukurydzy
W uprawie kukurydzy na ziarno bardzo ważnym elementem jest nawożenie doglebowe. Należy pamiętać, że kukurydza ma stosunkowo wysokie wymagania nawozowe. W zależności od zasobności gleby zaleca się następujący poziom nawożenia kukurydzy: 150 do 200 kg N/ha w zależności od zakładanego plonu, 80 do 120 kg P2O5/ha, 140 do 180 kg K2O/ha. Ważna w uprawie kukurydzy jest dostępność wapnia i magnezu. Zasobność gleby w azot uzależniona jest od kultury, jakości gleby i przedplonu. W przypadku gdy kukurydza jest siana po zbożach, dawki azotu powinny być zwiększone. Gdy kukurydzę uprawiamy na glebach żyznych, można zastosować jednorazową dawkę azotu przedsiewnie w postaci nawozów wolnodziałających. Na glebach słabszych zaleca się podzielenie dawki azotu na część przedsiewną i pogłówną. Pogłównie kukurydzę należy nawozić dość wcześnie.
Siew kukurydzy
Kukurydza uprawiana na ziarno jest rośliną rzadkiego siewu. W związku z tym bardzo ważne jest dobre przygotowanie gleby oraz dokładność siewu, który w wypadku kukurydzy przypada optymalnie pomiędzy 20.04 a 5.05. Temperatura gleby w okresie siewu powinna wynosić minimum 8 stopni. Zapewni to kukurydzy szybkie i równomierne wschody. Naturalnym wskaźnikiem rozpoczęcia siewu kukurydzy jest kwitnienie mniszka lekarskiego. Przyspieszenie lub opóźnienie siewu kukurydzy jest raczej niewskazane. Siewy wcześniejsze – zwłaszcza przy zimnej wiośnie – mogą opóźnić wschody. Opóźnione zasiewy kukurydzy zawsze wpłyną na obniżenie plonów. Głębokość siewu może się różnić w zależności od rodzaju gleby. Na glebach ciężkich głębokość siewu kukurydzy powinna wynosić od 3 do 4 cm, natomiast na glebach lekkich – 5 do 6 cm. Jest ona uzależniona również od wilgotności gleby w danym roku siewu.
Dobór odmian kukurydzy
Bardzo ważnym elementem w uprawie kukurydzy na ziarno jest odpowiedni dobór odmian związany z kierunkiem użytkowania, a także ich wczesność uzależniona od regionu zasiewu. System FAO dzieli odmiany kukurydzy na 9 klas wczesności. Polska została podzielona na 4 rejony. Dla każdego z nich zostało zapisane odpowiednie FAO dotyczące wczesności odmiany i możliwości siewu kukurydzy:
Rejon I – FAO do 300
Rejon II – FAO 230 do 260
Rejon III – FAO do 210
Rejon IV (podgórski) – FAO do 200
Kolejnym elementem doboru odmiany w uprawie kukurydzy na ziarno są mieszańce typu FLINT i DENT. Mieszane odmiany typu FLINT charakteryzują się szybkim rozwojem początkowym, lepszą odpornością na chłody i wcześniejszym kwitnieniem. Kukurydze typu FLINT sprawdzają się lepiej w warunkach chłodnej i zimnej wiosny lub na stanowiskach zimnych i wolniej nagrzewających się. Ziarniaki szybciej oddają wodę do wilgotności około 30%, od uzyskania tego poziomu znacznie wolniej. Tego typu odmiany kukurydzy w uprawie na ziarno zalecane są do gospodarstw dużych, gdzie często ze względów organizacyjnych należy przyspieszyć siewy. Odmiany kukurydzy typu DENT zalecane są do uprawy w rejonach cieplejszych, na stanowiskach szybko nagrzewających się oraz na glebach lżejszych. Ziarniaki początkowo oddają wodę wolniej, ale w rezultacie w całym procesie suszenia oddają więcej wody niż odmiany typu FLINT, które generalnie z pola schodzą o 2 do 3% suchsze.
Ochrona kukurydzy przed chwastami
Kukurydza jest rośliną, przy której uprawianiu część chwastów można zniszczyć mechanicznie jeszcze przed jej siewem. Z drugiej strony pozostałe cechy uprawy kukurydzy sprzyjają jej silnemu zachwaszczeniu. Są to przede wszystkim szeroka rozstawa rzędów, rzadki siew oraz pionowy rozwój roślin. Nawet przy optymalnych warunkach chwasty mają bardzo dogodne warunki do wzrostu i rozwoju. Rozwojowi chwastów w kukurydzy sprzyja też chłodna wiosna, która opóźnia wschody nasion i ich rozwój. Z kolei chwastom do wzrostu i rozwoju wystarczą niższe temperatury. Prawidłowo wykonane zabiegi agrotechniczne wiosną, przed siewem kukurydzy, pozwolą na częściowe zwalczenie chwastów, które już występują na polu. Jeżeli chodzi o chemiczne zwalczanie chwastów obecnie w uprawie kukurydzy na ziarno preferuje się wykonanie dwóch zabiegów. Jeden to zabieg doglebowy, a drugi nalistny lub dobranie i połączenie środków ochrony roślin tak, by obydwa zabiegi zostały wykonane wspólnie. W przypadku chłodnej wiosny należy również rozważyć możliwość wykonania zabiegów w kukurydzy dawkami dzielonymi. Jest to bardzo ważne, gdyż część chwastów może wschodzić w późniejszym okresie wegetacji kukurydzy, co będzie powodowało jej wtórne zachwaszczenie. Ażeby zabiegi zostały wykonane w sposób najbardziej optymalny dla kukurydzy i z jak największą skutecznością w zwalczaniu chwastów, należy brać pod uwagę fazę rozwojową kukurydzy i chwastów. Wyjątkiem są tu zabiegi doglebowe, których skuteczność jest głównie uzależniona od wilgotności gleby. Siane obecnie odmiany kukurydzy są odporne na działanie herbicydów do ósmego liścia. Stosowanie w późniejszych okresach może powodować uszkodzenie roślin, jak również zahamowanie ich wzrostu i rozwoju. Konkretne zalecenia określają optymalne fazy stosowania dla poszczególnych substancji czynnych i należy ich zawsze przestrzegać. W przypadku dawek dzielonych w uprawie kukurydzy na ziarno, chwasty dwuliścienne powinny być jak najmłodsze. Chwasty prosowate z największym skutkiem zwalczane są w fazie od 2 liści do początku krzewienia. Perz właściwy największą wrażliwość wykazuje w fazie 4 do 6 liści.
Ochrona insektycydowa
W uprawie kukurydzy na ziarno do najgroźniejszych szkodników należą ploniarka zbożowa, mszyce, wciornastki i omacnica prosowianka. Lokalną szkodliwością odznaczają się rolnice i drutowce. Gatunkiem, który rozszerza zasięg występowania i powoduje spore straty w uprawie kukurydzy jest stonka kukurydziana. Możliwości zwalczania szkodników kukurydzy jest mocno ograniczona ze względu na wycofanie pewnych substancji czynnych z rejestru, a poza tym niezbędny jest odpowiedni opryskiwacz, którym będzie można wykonać zabiegi w późniejszych fazach rozwoju roślin. Jednym z najważniejszych zabiegów wykonywanych w kukurydzy jest zwalczanie omacnicy prosowianki. W zależności od stopnia zagrożenia ze strony gąsienic, wykonuje się nawet dwa zabiegi. W rejonach silnie zagrożonych pierwszy zabieg wykonywany jest na przełomie pierwszej i drugiej dekady lipca (są to wylęgi gąsienic ze złóż jaj), a drugi zabieg przeprowadza się na przełomie drugiej i trzeciej dekady lipca (okres wylęgów szkodnika). Jeżeli chodzi o zwalczanie stonki kukurydzianej, to obecnie zarejestrowane insektycydy pozwalają jedynie na zwalczanie chrząszczy. Zabiegi wykonuje się w okresie ich nalotów. Niekiedy w celu skutecznego zwalczania wykonuje się nawet dwa zabiegi.
Nawożenie dolistne kukurydzy
Kukurydza zarówno w uprawie na ziarno jak i na kiszonkę ma duże potrzeby pokarmowe jeżeli chodzi o mikroelementy. Do najważniejszych składników pokarmowych należą: cynk, mangan, bor, miedź i żelazo. Cynk jest najważniejszym mikroelementem w uprawie kukurydzy na ziarno. Biorąc udział w syntezie auksyn stymuluje rozwój systemu korzeniowego. Aby cynk spełnił swoją rolę, powinien być podany odpowiednio wcześnie. Najpóźniej do fazy 6 liści kukurydzy. Cynk wzmaga również pobieranie azotu w krytycznej fazie 5 – 6 liści, a wtedy powstają pierwotne zawiązki kolb. Ponadto cynk ma wpływ na żywotność ziaren pyłku, a w okresie dojrzewania rośliny bogate w cynk asymilują więcej dwutlenku węgla i zwiększają zawartość węglowodanów w ziarniakach. Kukurydza lubi nawożenie borem. Niedobór boru w okresie kwitnienia zakłóca formowanie kolb i ma wpływ na zaziarnienie szczytów kolb. Miedź i mangan są ważnymi mikroelementami w procesach fotosyntezy. Najefektywniejszą metodą uzupełnienia mikroelementów w uprawie kukurydzy na ziarno jest nawożenie dolistne. Należy pamiętać, że jest to nawożenie uzupełniające w przypadku mikroelementów lub też interwencyjne, gdy w sposób dolistny podajemy roślinom makroelementy, które nie są pobierane przez system korzeniowym. Czynnikiem limitującym pobieranie makroelementów z gleby może być zbyt niskie pH, zimna wiosna (przede wszystkim dotyczy to fosforu) oraz susza. Nawożenie dolistne, jeśli ma dać najlepsze efekty, powinno być wykonane profilaktycznie, czyli przed wystąpieniem niedoborów. Często są one jeszcze niewidoczne w wyglądzie roślin, a procesy ich wzrostu i rozwoju są zahamowane. Ponadto wykonanie zabiegów dolistnych profilaktycznie powoduje, że rośliny są zdrowe, lepiej się rozwijają i są bardziej odporne na wszelkiego rodzaju warunki stresowe. Do nawożenia dolistnego kukurydzy możemy stosować nawozy wieloskładnikowe zawierające oprócz mikroelementów również makroelementy. Mogą to być nawozy na bazie chelatów lub zawierające aminokwasy roślinne. Te ostatnie mają dużo wyższą koncentrację mikroelementów i są lepiej przyswajane przez roślinę. DR GREEN KUKURYDZA będzie świetnym wyborem! Aby składniki zawarte w nawozach dolistnych mogły dotrzeć do jej wnętrza, krople cieczy powinny jak najdłużej na niej przebywać. Zabiegi sumplementacji składników pokarmowych należy wykonywać wcześnie rano lub wieczorem. Optymalna temperatura powietrza do wykonywania zabiegów dolistnych to 15 do 20 stopni Celsjusza. Zabiegi wykonujemy tylko drobnokropliste, żeby ciecz robocza osiadła na kukurydzy. Trzeba również pamiętać o temperaturze wody używanej do zabiegów – nie możemy doprowadzić roślin do szoku termicznego.
Zbiór kukurydzy
Ważnym elementem w uprawie kukurydzy na ziarno jest optymalny i efektywny termin zbioru. Istotne jest wybranie momentu, w którym w trakcie kombajnowania będą najniższe straty, a wilgotność zbieranego ziarna pozwoli na ograniczenie kosztów związanych z suszeniem. Optymalny plon przy uprawie kukurydzy na ziarno uzyskujemy w momencie zakończenia odkładania asymilantów w ziarniakach. W tym czasie u nasady ziarniaka tworzy się tak zwana czarna plamka. Oznacza to, że ziarniak uzyskał dojrzałość fizjologiczną. Po osiągnięciu tej fazy, wilgotność w ziarniaku oscyluje na poziomie od 32 do 35%. Jednak przy takiej wilgotności w trakcie omłotu występują duże straty oraz uszkodzenia ziarna kukurydzy. Od tego momentu z każdym dniem warunki sprzyjające wilgotności będą się zmieniać. Z drugiej strony mogą rosnąć straty spowodowane pogorszeniem się jakości ziarna ze względu na porażenie fuzarium oraz opadanie kolb spowodowane omacnicą i dziką zwierzyną. Może również ulec pogorszeniu pogoda. Rolnik musi znaleźć złoty środek wybierając termin zbioru. Z wieloletnich badań wynika, że optymalnie powinien on nastąpić około dwóch tygodni po osiągnięciu przez ziarniaki stadium czarnej plamki. W tym okresie pomiędzy postępującymi stratami ziarna kukurydzy z tytułu fuzarium, wylegania, strat spowodowanych przez dziką zwierzynę a stratami występującymi przy omłocie jest najmniejsza. Omłócone ziarno kukurydzy powinno być oczyszczone i dosuszone do wilgotności około 13%. Jest to wilgotność niezbędna w przypadku dłuższego przechowywania ziarna kukurydzy lub też sprzedaży jako kukurydza sucha. Przy zbiorze kukurydzy na ziarno, rolnicy muszą zwrócić uwagę na presję grzybów Fuzarium. Momentem krytycznym w uprawie kukurydzy na ziarno jeżeli chodzi o porażenie Fuzarium, jest pierwszy jesienny przymrozek. Wprawdzie Fuzarioza kolb powoduje niewielkie straty, ale znacznie pogarsza jakość ziarna. W skrajnych przypadkach może to dyskwalifikować ziarno kukurydzy do wykorzystania na paszę, a jest to główny kierunek wykorzystania ziarna.
