Jest wiele czynników, które mają ogromny wpływ na jakość gleby, a w konsekwencji na jakość plonów. Jednym z najważniejszych jest odczyn gleby, którego wartość określa, jaka jest dostępność wszystkich składników odżywczych dla roślin.
Odczyn gleby a wartość pH
W tabeli nr 1 przedstawiamy odczyny gleby z przypisaną do nich wartością pH.
| Odczyn | Wartość pH |
| Silnie kwaśny | <4,5 |
| Kwaśny | 4,5-5,5 |
| Lekko kwaśny | 5,6-6,5 |
| Obojętny | 6,6-7,2 |
| Zasadowy | 7,3 |
Optymalne pH dla większości roślin oscyluje w przedziale od 5,5-7,5 (lekko kwaśny – obojętny). Na glebach o pH poniżej 5,0 (nadmierna kwasowość) pojawia się bardzo dużo aktywnego glinu i manganu. Te pierwiastki powodują, że korzenie roślin nie mogą w pełni się rozwijać. System korzeniowy zostaje zredukowany, skutkiem czego rośliny słabiej rosną, mają ograniczoną możliwość pobierania wody i składników pokarmowych z gleby. Obserwuje się, że takie rośliny są dużo mniejsze i mają liczne przebarwienia na liściach i łodygach. Każda roślina uprawna potrzebuje odpowiedniego pH, aby mogła się dobrze rozwijać.
Odpowiedni zakres pH dla upraw rolniczych
W tabeli nr 2 przedstawiamy odpowiedni zakres pH dla każdej uprawy.
| Uprawa | Zakres pH gleby |
| Rzepak | 6,0-7,0 |
| Pszenica | 6,0-7,5 |
| Żyto | 4,0-6,5 |
| Pszenżyto | 5,0-7,0 |
| Jęczmień | 6,0-7,5 |
| Kukurydza | 5,5-7,0 |
| Burak cukrowy | 6-7,5 |
| Ziemniak | 4,0-6,5 |
Jedynie żyto i ziemniak wykazują tolerancję na niskie pH, reszta upraw potrzebuje natomiast optymalnego odczynu. Dlatego przed siewem warto sprawdzić, jakie pH gleby mają nasze pola, aby rośliny miały pełną możliwość rozwoju, a my spokojną głowę, że proces rozwoju przebiega prawidłowo.
Odczyn gleby możemy sprawdzić na kilka sposobów:
Pierwsza z nich to samodzielne pobranie próbki gleby i dostarczenia jej do okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, gdzie za pomocą chemii mokrej zostanie ona sprawdzona pod kątem zawartość składników. Druga to zakupienie służącego do tego celu urządzenia bądź produktu – jest ich obecnie bardzo dużo na rynku. Są to m.in. :
- Przyrządy elektroniczne, które mają za zadanie określić odczyn gleby (skala pomiaru pH: 3,5-9), temperaturę gleby (skala pomiaru: od -9°C do +50°C ), nasłonecznienie (skala pomiaru nasłonecznienia: LOW-/ HIGH+), a także pokazujące wilgotność gleby (skala pomiaru wilgotności: DRY+/ WET+).
- Kwasomierz glebowy, do którego umieszczamy niewielką ilość gleby i zalewamy ją kilkoma kroplami specjalnego płynu dołączonego do zestawu.
- Uniwersalny papierek lakmusowy, który możemy zakupić w każdej aptece lub w sklepie z chemią. Aby wykonać ten pomiar, potrzebujemy pobrać trochę ziemi, umieścić ją w pojemniku bądź szklance, następnie zalać wodą destylowaną i zamieszać. Gdy roztwór będzie wymieszany, zanurzamy papierek i przyklejamy go do ściany pojemnika. Wynik powinniśmy otrzymać po około minuty. Kolor papieru możemy porównać ze skalą, jaką otrzymaliśmy wraz z zestawem, określimy wtedy, jaki odczyn gleby ma ziemia.
pH gleby pod warzywa
Warzywa i inne uprawy rosną i plonują dużo lepiej przy określonym pH ziemi. Należy pamiętać, że zanim będziemy chcieli posiać, posadzić pierwsze swoje warzywa, musimy odpowiednio przygotować do tego glebę.
Warzywa, które rozwijają się w nieodpowiednim dla nich pH, bardzo często głodują i nie są w stanie pobrać składników pokarmowych z ziemi. Mimo tego, że podłoże zostało wcześniej bardzo dobrze nawożone i podlewane, to warzywa i tak rosną słabo, a czasami nawet obumierają.
Większość warzyw potrzebuje gleby o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (6-7 pH). Należy jednak pamiętać, że sam odczyn nie wystarczy. Ważne są także, nawozy doglebowe, które mają znaczący wpływ na rozwój.
Wymagane pH gleby w poszczególnych uprawach warzyw
Szczegółowe wymagania warzyw odnośnie do pH, przedstawiamy w tabeli poniżej:
| Warzywo | pH gleby |
| Marchewka | 6,0-7,0 |
| Seler | 6,5-7,5 |
| Por | 6,5-7,5 |
| Pietruszka | 6,5-7,5 |
| Groszek zielony | 6,5-7,0 |
| Fasolka szparagowa | 6,0-7,0 |
| Bób | 6,2-7,0 |
| Burak ćwikłowy | 6,0-6,8 |
| Kalafior | 6,0-6,7 |
| Brokuł | 6,2-7,0 |
| Cebula | 6,5-7,0 |
| Kapusta Biała | 6,5-7,3 |
| Pomidor | 5,5-7,0 |
| Sałata | 6,0-7,5 |
Gdy już zbadaliśmy podłoże i wiemy dokładnie, jaki ma ono odczyn i zawartość składników pokarmowych, możemy przystąpić do działania, które pozwoli obniżyć bądź podwyższyć pH gleby pod warzywa.
Jeżeli wystąpi problem ze zbyt wysokim pH, musimy przekopać ziemię i wymieszać ją z nawozem zakwaszającym, obornikiem ptasim bądź z kwaśnym torfem.
Przy zbyt niskim pH należy przeprowadzić wapnowanie gleby, przekopać ją i wymieszać np. z kredą nawozową, wapnem magnezowo-tlenowym lub z dostępnymi na rynku nawozami do odkwaszania gleby. Świetnym rozwiązaniem jest również wapno granulowane zmieszane ze ścierniskiem. Musimy jednak pamiętać, że efekty będą widoczne dopiero po kilku miesiącach ze względu na to, że wapno bardzo wolno przemieszcza się w glebie.
Należy pamiętać, że po wykonaniu wapnowania nie wolno siać i sadzić roślin.
Rodzaje nawozów obniżających i podwyższających pH gleby
Jeżeli chodzi o zmianę pH gleby dla roślin uprawnych, wyróżniamy dwie możliwości zastosowania nawozów do:
- Obniżania pH gleby – są to m.in. fosforan amonu, gnojowica, obornik, saletra amonowa, mocznik.
- Podwyższenia pH gleby – dolomit (wapno węglanowe wapniowo-magnezowe), saletra potasowa, saletra sodowa.
Reasumując, wymagania gleby są wysokie, natomiast jeżeli pamiętamy o wszystkich aspektach, możemy liczyć na zdrowy i dobry plon. Pamiętajmy jednak, że nawet przy zachowaniu wszystkich czynności agrotechnicznych nie możemy zapomnieć o najważniejszym czynniku, a mianowicie o warunkach atmosferycznych.
